13/11/2020
Με την ευκαιρία της σημερινής μνήμης του αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, αντί άλλου εγκωμίου στον μέγιστο αυτό εκκλησιαστικό άνδρα, παραθέτουμε, σε απόδοσή μας στη νεοελληνική, ένα απόσπασμα από τον λόγο του “Περί ιερωσύνης¨, στον οποίο εξηγεί, γιατί δεν ακολούθησε ενωρίτερα τον δρόμο της ασκητικής ζωής. “Εμποδίστηκε, λέει, από τα παρακάλια της μητέρας του” Ανθούσας και συγκινήθηκε από τον αγώνα της, ως χήρας, να τον αναθρέψει, να τον παιδαγωγήσει, να τον μορφώσει. Γράφει λοιπόν πως η μητέρα του…
...Όταν κατάλαβε ότι κάτι παρόμοιο σκέφτομαι, με πήρε από το χέρι και με οδήγησε στο δωμάτιό της. Κάθισε κοντά μου στο κρεβάτι όπου με γέννησε και αφήνοντας να τρέξουν από τα μάτια της ποτάμι τα δάκρυα, άρχισε να μου λέει τέτοια λόγια, που ήταν πιο συγκινητικά και από τα δάκρυά της. Αυτά περίπου ήταν τα λόγια, μέσα στα αναφιλητά της:
– Εγώ, παιδί μου, δεν πρόλαβα να χαρώ καλά καλά τον πατέρα σου, επειδή αυτό ήταν το θέλημα του Θεού! Διότι τη γέννησή σου ακολούθησε ο θάνατός του, που έφερε σ’ εσένα την ορφάνια και σ’ εμένα την πρόωρη χηρεία και όλα τα άσχημά της, τα οποία καλά γνωρίζουν μόνον όσες γυναίκες τα δοκίμασαν. Δεν υπάρχουν λόγια που να μπορούν να περιγράψουν εκείνο το βαρύ χειμώνα και την τρικυμία που περνάει μια νεαρή γυναίκα. Αυτή που μόλις είχε βγει από το σπίτι των γονιών της, χωρίς την πείρα της ζωής, βρέθηκε ξαφνικά να πλήττεται από ασήκωτο πένθος και αναγκάστηκε να σηκώνει φροντίδες μεγαλύτερες από την ηλικία και τη γυναικεία φύση της…
Και όμως! Τίποτε δεν με έπεισε να ξαναπαντρευτώ και να βάλω στο σπίτι του πατέρα σου άλλον άντρα. Έμεινα μέσα στην ταραχή και την παραζάλη και δεν λιποτάκτησα από το πυρωμένο καμίνι της χηρείας. Πρώτα πρώτα γιατί είχα τη βοήθεια του Θεού. Κι ύστερα γιατί ένιωθα μεγάλη παρηγοριά στις συμφορές εκείνες, καθώς έβλεπα διαρκώς το πρόσωπό σου, και γιατί ήσουν για μένα μια ζωντανή εικόνα του μακαρίτη και μάλιστα ολόιδια μ’ εκείνου. Γι’ αυτό, ακόμα κι όταν ήσουν νήπιο και δεν είχες μάθει να μιλάς, ...εσύ μου έδινες μεγάλη παρηγοριά στη χηρεία μου.
Επιπλέον, δεν θα μπορούσες ακόμη ούτε και τούτο να πεις και να με κατηγορήσεις, ότι δηλαδή ναι μεν σήκωσα με γενναιότητα τη χηρεία, αλλά αυτή δεν υπήρξε αιτία για να σου ελαττώσω την περιουσία του πατέρα σου, πράγμα που όπως ξέρω υπέστησαν πολλοί, οι οποίοι ατύχησαν να ορφανέψουν…
Και φυσικά μη τύχει και σκεφτείς ότι όλα αυτά σου τα λέω με διάθεση να σε θίξω. Όχι! Απλώς για όλα αυτά σου ζητώ μία χάρη. Μη κάνεις να χηρέψω και δεύτερη φορά. Μη φουντώσεις και πάλι το πένθος μου που έχει ηρεμήσει. Περίμενε πρώτα να φύγω από την παρούσα ζωή. Ποιός ξέρει; Μπορεί σύντομα να πεθάνω. Όσο κανείς είναι νέος, ελπίζει να φτάσει σε βαθιά γεράματα. Εμείς οι ηλικιωμένοι, δεν έχουμε να περιμένουμε τίποτε άλλο εκτός από τον θάνατο. Μόλις λοιπόν με θάψεις στη γη και με βάλεις δίπλα στα κόκαλα του πατέρα σου, κάνε μακρινές αποδημίες, διάσχισε τα πέλαγα, πήγαινε να ασκηθείς όπως λαχταράς. Τότε δεν πρόκειται να σε εμποδίσει κανένας. Τώρα όμως και για όσο ζω, κάνε υπομονή και μείνε μαζί μου…
Μπροστά στα όντως συγκινητικά τούτα λόγια της πονεμένης μητέρας του, η απόφαση του Ιωάννη κάμφθηκε προωρινά. Σκέφτηκε ότι θα ήταν βαρύ το πλήγμα για εκείνη, όταν όλοι στην Αντιόχεια γνώριζαν πως η Ανθούσα είχε θυσιαστεί για χάρη του. Το βαρύ φορτίο της χηρείας που το σήκωσε με απαράμιλλη αξιοπρέπεια και η αγία ζωή της είχαν αποσπάσει τον θαυμασμό όχι μόνο των χριστιανών αλλά και των ειδωλολατρών. Κι αυτό φανερώνεται επιγραμματικά και από την ομολογία του φιλόσοφου Λιβάνιου: “Οίαι παρά χριστιανοίς γυναίκες εισιν” (Ώ, τί γυναίκες υπάρχουν μεταξύ των χριστιανών!). Η μνήμη της τιμάται στις 22 Φεβρουαρίου.
Ευάγγελος Π. Λέκκος
