06/01/2021
Παρά τη συντομία του, το Συναξάριο των Θεοφανίων, μας δίνει το πλήρες νόημα της μεγάλης αυτής δεσποτικής εορτής (εδώ σε απόδοσή μας στη νεοελληνική):
Αφού ο Υιός και Λόγος του Θεού ενδύθηκε τον παλαιό Αδάμ, έγινε δηλαδή άνθρωπος κι αφού εφάρμοσε όλα όσα επέβαλλε ο ιουδαϊκός Νόμος, πήγε στον Ιωάννη, τον μεγάλο προφήτη, για να βαπτισθεί. Ο Ιωάννης όμως πρόβαλε αντιρρήσεις, λέγοντας: “Εγώ έχω ανάγκη να βαπτισθώ από Σένα, που είσαι αναμάρτητος, κι Εσύ έρχεσαι σε μένα για να λάβεις βάπτισμα;” (Ματθ. 3,14).
Όταν όμως άκουσε από τον Κύριο να του λέει: “Άφησε τώρα τις αντιρρήσεις και μη φέρνεις δυσκολίες, διότι κατ’ αυτόν τον τρόπο πρέπει να εκπληρώσω κάθε εντολή του Θεού” (Ματθ. 3,15), Τον άφησε να βαπτισθεί. Μόλις ο Χριστός βαπτίσθηκε, αγίασε όλη τη φύση των υδάτων και, αφού έθαψε μες στα ρείθρα του Ιορδάνη κάθε αμαρτία των ανθρώπων, βγήκε αμέσως από το νερό.
Έτσι λοιπόν ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός ανακαίνισε και ανέπλασε τον παλαιωθέντα από την αμαρτία άνθρωπο και του χάρισε τη Βασιλεία των Ουρανών.
Η μεγάλη εορτή των Θεοφανίων ή Φώτων, ονομάζεται και Επιφάνεια. Όπως όμως επεξηγεί ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος σε μια ομιλία του, δεν πρόκειται για μία Επιφάνεια αλλά για δύο: Μία αυτήν της Βαπτίσεως του Χριστού στον Ιορδάνη ποταμό και την Δεύτερη που πρόκειται να γίνει ενδόξως κατά τη συντέλεια του κόσμου. Ένας μάλιστα από τους λόγους για τους οποίους έλαβε χώραν η πρώτη Επιφάνεια, επισημαίνεται από τον απόστολο Παύλο (στο ανάγνωσμα της ημέρας): “Επεφάνη η χάρις του Θεού για να σώσει όλους τους ανθρώπους. Αυτή η χάρη μάς καθοδηγεί να αρνηθούμε την ασέβεια και τις αμαρτωλές επιθυμίες και να ζήσουμε με σωφροσύνη, με δικαιοσύνη και με ευσέβεια στον παρόντα αιώνα, περιμένοντας τη μακαριότητα που ελπίζουμε, δηλαδή την εμφάνιση της δόξας του μεγάλου Θεού και σωτήρα μας Ιησού Χριστού” (Τίτ. 2,11-13).
Οι Ιουδαίοι, βαπτιζόμενοι από τον Πρόδρομο στον Ιορδάνη, καθαρίζονταν από τις αμαρτίες τους. Γιατί, επομένως, βαπτίσθηκε και ο Χριστός, αφού ήταν αναμάρτητος; Ο Ίδιος δεν θα έλεγε αργότερα, “ποιός μπορεί να αποδείξει ότι έκανα κάποια αμαρτία;” (Ιω. 8,46). Αυτή η αλήθεια φάνηκε και από το γεγονός, ότι μόλις μπήκε στον Ιορδάνη, “ανέβη ευθύς από του ύδατος” (βγήκε αμέσως από το νερό), αφού δεν υπήρχε λόγος να παραμείνει, προκειμένου να εξαγορεύσει τις αμαρτίες του, όντας αναμάρτητος. Γιατί λοιπόν βαπτίσθηκε;
Μια πρώτη απάντηση βρίσκεται σε Ευχή του Εσπερινού των Θεοφανίων: Ο Ιησούς Χριστός “καταδέχτηκε” να βαπτισθεί, “ίνα την των υδάτων φύσιν αγιάσας ο αναμάρτητος, οδοποιήση ημίν την δι’ ύδατος και Πνεύματος αναγέννησιν και προς την πρώτην ημάς αποκαταστήση ελευθερίαν”. Σκοπός δηλαδή και απάντηση στο “γιατί” ήταν: Αγιάζοντας τη φύση των υδάτων, Αυτός ο αναμάρτητος, να ανοίξει τον δρόμο της αναγέννησής μας με νερό και Άγιο Πνεύμα, δηλαδή το Βάπτισμα, και να μας αποκαταστήσει στην πρώτη και χαμένη, εξαιτίας του προπατορικού αμαρτήματος και της πτώσης, ελευθερία.
Μια δεύτερη απάντηση μας δίνει ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός: Ο Χριστός, γράφει, δεν βαπτίστηκε επειδή είχε ανάγκη “καθάρσεως”, αλλά “την εμήν οικειούμενος κάθαρσιν”. Αναπτύσσοντας τη θέση αυτή του αγίου, ο μητροπολίτης Ναυπάκτου Ιερόθεος, επισημαίνει: “Όπως ο Χριστός έπαθε και σταυρώθηκε για τον άνθρωπο και αισθάνθηκε όλη την οδύνη και τον πόνο, έτσι οικειούται (=κάνει δική του) και τη δική μας κάθαρση. Με τον τρόπο αυτόν πέτυχε πολλά πράγματα…
...Ο Χριστός με τη βάπτισή Του στον Ιορδάνη ποταμό αγίασε και τα νερά. Γι’ αυτό και την ημέρα των Θεοφανίων τελούμε την Ακολουθία του αγιασμού των υδάτων και κατά τη διάρκεια της τελετής παρακαλούμε το Άγιο Πνεύμα να αγιάσει τα ύδατα. Κι αυτά, μετά τον αγιασμό, παύουν να είναι νερά της πτώσεως και γίνονται ύδατα ανακαινίσεως, αφού ενώνονται με την άκτιστη Χάρη του Θεού”.
Γενικά μπορούμε να σημειώσουμε ότι η ουσία της βάπτισης του Κυρίου είναι η ταπείνωσή Του και η υποδήλωση ότι ήρθε στον κόσμο και έγινε άνθρωπος για να αντιπροσωπεύσει, εξιλεώσει και αναπλάσει ολόκληρο το ανθρώπινο γένος. Διότι μετά την πτώση των Πρωτοπλάστων, ναι μεν επήλθε η “αμαύρωση” του “κατ’ εικόνα”, όχι όμως και η εξαφάνισή του.
Γι’ αυτό και ο Δημιουργός του ανθρώπου, με την ενανθρώπηση, τη βάπτιση, τα πάθη και την ανάσταση του Υιού του ανθρώπου, έγινε ο αναδημιουργός της μεταπτωτικής φύσεώς μας.
Στον επιφανέντα Χριστό και Θεό μας και τον κόσμον φωτίσαντα, δόξα!
Ευάγγελος Π. Λέκκος
Comments