27/11/2020
Όπως οι πρόγονοί μας σε προηγούμενους χρόνους, έτσι και κατά την εποχή μας οι ορθόδοξοι χριστιανοί είχαμε την ιδιαίτερη ευλογία να ζήσουν ανάμεσά μας αγιασμένες ασκητικές μορφές, που μας στήριξαν πνευματικά και εξακολουθούν να μας παρηγορούν και να μας εμπνέουν και μετά την οσιακή κοίμησή τους. Στις οσιακές μορφές των Πορφυρίου του Καυσοκαλυβίτη, Παϊσίου του Αγιορείτη, Ιακώβου του εν Ευβοία, Αμφιλοχίου της Πάτμου, Σωφρονίου του Έσσεξ, Ιωσήφ του Ησυχαστή, Δανιήλ και Εφραίμ των Κατουνακιωτών και Ιερωνύμου του Σιμωνοπετρίτη, είναι αφιερωμένο το παρόν άρθρο.
Σε μια περίοδο κατεξοχήν υλόφρονη και αντιπνευματική, είναι ανάγκη να επισημανθούν κάποιες αλήθειες, οι οποίες αναφέρονται γενικότερα στο σκοπό, το χαρακτήρα και το μαρτύριο της συνειδήσεως των οσίων ασκητών. Αυτό, φυσικά, θα επιχειρηθεί με τη βοήθεια αγίων Πατέρων της Εκκλησίας μας.
Σκοπός της ασκητικής ζωής, καθώς λέει ο Μέγας Βασίλειος, είναι “η της ψυχής σωτηρία”, στην οποία επίσης αποβλέπουν και οι εντολές του Θεού. Πρέπει όμως να διευκρινιστεί ότι αυτή η άσκηση είναι ουσιαστικά μέσο για την πραγμάτωση του σκοπού. Αν δεν υπάρχει αυτή η συνειδητοποίηση του σκοπού για τον τελικό αγιασμό του ασκητή, τότε “άκριτα εργάζεται, όπως εκείνος που παλεύει με τον αέρα” (Ισαάκ ο Σύρος). Ο γνήσιος ασκητής γνωρίζει ότι ο χαρακτήρας της άσκησής του είναι διπλός: Θετικός, όταν παρακινείται για την επίτευξη ανώτερης πνευματικής ζωής, ή αρνητικός, όταν καταβάλλει προσπάθεια για να ξεριζώσει τις αδυναμίες και τα πάθη που πολιορκούν την ψυχή του.
Ο ίδιος άγιος και μέγας ασκητής, γράφει ότι “η άσκηση είναι μητέρα του αγιασμού”, ενώ Μακάριος ο Αιγύπτιος ότι είναι “αρχή και προοίμιον της θεοφιλούς πολιτείας”. Και επειδή μερικοί νομίζουν ότι οι ασκητές ζώντας μακριά από τις κοσμικές μέριμνες και φροντίδες, δεν αντιμετωπίζουν δυσκολίες και πειρασμούς, ας έχουμε υπόψει αυτό που είχε επισημάνει ο λόγιος αγιορείτης μοναχός Θεόκλητος ο Διονυσιάτης: “Κάποιος άγιος είχε πει, ότι αν από την αρχή ο Θεός αποκάλυπτε στους υποψήφιους ασκητές τις θλίψεις και τις δοκιμασίες από τον πόλεμο των παθών και του διαβόλου, κανένας δεν θα γινόταν μοναχός”.
Ο πνευματικός αγώνας των ασκητών, για να αποδώσει καρπούς, πρέπει να είναι διαρκής, χωρίς διαλείμματα, χωρίς ελλείψεις, ούτε όμως και υπερβολές. Διότι οι μεν ελλείψεις μπορεί να σημαίνουν κάμψη του φρονήματος και οκνηρία (ακηδία), οι δε υπερβολές μπορεί να οδηγήσουν είτε στην κόπωση, είτε στην υπερηφάνεια έναντι των άλλων μοναχών. Καρπός και επιβράβευση της κατά Θεόν ασκήσεως είναι η καθαρότητα σώματος και νου και η απόκτηση χαρισμάτων του Αγίου Πνεύματος, μεταξύ των οποίων η απάθεια και το προορατικό. Χαρίσματα που αβίαστα γίνονται αντιληπτά από εκείνους που πλησιάζουν τους ασκητές.
Η πλούσια ορθόδοξη εμπειρία επιβεβαιώνεται από μαρτυρίες, όπως αυτήν περί του αγίου Συμεών του Νέου Θεολόγου: “Όταν η χάρη του Πνεύματος βρήκε την ψυχή του ελεύθερη από τα υλικά και με φλογερό πόθο για τον Κτίστη του, τον άρπαξε από τη γη, του έδωσε φτερά με την επιθυμία για τα νοητά και τον ανύψωσε σε οράματα και αποκαλύψεις Κυρίου”. Ό,τι ακριβώς συνέβη και με τους νέους αυτούς οσίους των καιρών μας, που μας εντυπωσίασαν με το προορατικό, τη θαυματουργία και άλλα χαρίσματά τους.
Και ναι μεν και οι εννέα, ζώντας σε εποχή ειρηνική, δεν χρειάστηκε να αγωνιστούν κατά επικίνδυνων αιρετικών, να αντιμετωπίσουν εχθρικές απειλές, όπως οι αρχαίοι ασκητές, έπρεπε όμως να φανούν γενναίοι στο λεγόμενο “μαρτύριο της συνειδήσεως”: Της προσευχής, της νηστείας, των αγρυπνιών, της υπερνίκησης παθών, του αδιάκοπου πνευματικού αγώνα, με αυτό που λέγεται και “μαρτύριο του αίματος”. Και όπως απέδειξαν όλοι τους, το κατάφεραν με τη χάρη του Θεού και την προστασία της Υπεραγίας Θεοτόκου, τις πρεσβείες της οποίας επικαλούνταν διαρκώς.
Γι’ αυτό και η Αγία Εκκλησία μας τους συναρίθμησε στη χορεία των Οσίων, οι δε χριστιανοί δικαιολογημένα τους περιβάλλουν με σεβασμό και τιμή, επικαλούνται δε τις προς Θεόν πρεσβείες τους.
Ευάγγελος Π. Λέκκος
留言