3η Φεβρουαρίου 2021
Άγιος Ισίδωρος ο Πηλουσιώτης:
μελετητής των Γραφών και υπερασπιστής της Ορθοδοξίας
Στις 4 Φεβρουαρίου η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη ενός μεγάλου αγίου, ο οποίος αν και πέρασε τα περισσότερα χρόνια του βίου του στην έρημο, υπήρξε σπουδαίος φωστήρας στο στερέωμα της χριστιανικής Πίστης. Γεννημένος το 360 με 370 στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, από ευγενείς και εύπορους γονείς, ασκήτευσε στην περιοχή του Πηλουσίου (εξ ου και Πηλουσιώτης), κοντά στο σημερινό Πόρτ Σάιντ. Κοιμήθηκε εν Κυρίω το 440 ή 449.
Προτού αποσυρθεί στην έρημο, έγινε κάτοχος πολλών γνώσεων και ευρείας μόρφωσης: Καταρτίστηκε στη θεολογία, τη φιλοσοφία και την αρχαία ελληνική γραμματεία. Επειδή συνδεόταν με συγγενικούς δεσμούς με τους πατριάρχες Αλεξανδρείας Θεόφιλο (385-412) και Κύριλλο (412-444), είχε επιπλέον τη δυνατότητα να σπουδάσει αστρονομία και φυσική.
Αφού για ένα διάστημα εργάστηκε στην Αλεξάνδρεια ως καθηγητής ρητορικής και ως παιδαγωγός, ακολουθώντας την εσωτερική του κλήση και κλίση, εγκατέλειψε τα εγκόσμια, τις προοπτικές για λαμπρή “καριέρα”, όπως την εννοούμε σήμερα, και αποσύρθηκε στο Πηλούσιο που βρισκόταν στην παλαιά εκβολή του ανατολικού βραχίονα του Νείλου. Κοντά σ’ αυτήν την πόλη υπήρχε μοναστήρι και εκεί εγκαταβίωσε ως μοναχός ο όσιος Ισίδωρος.
Με τον πλούτο των γνώσεών του ο όσιος εμφανίστηκε νωρίς στο προσκήνιο, παρακινούμενος από την επιθυμία του να προσφέρει στους χριστιανούς ερμηνευμένο τον λόγο του Θεού, πάντοτε με βάση τις Γραφές, την Ιερή Παράδοση και τους αγίους Πατέρες της Εκκλησίας. Ιδιαίτερα θαύμαζε τον άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο και τον τρόπο που αυτός είχε εμβαθύνει και ανέλυε τις Γραφές και μάλιστα τον απόστολο Παύλο.
Η σοφία και το ασκητικό ήθος του οσίου Ισιδώρου σύντομα έγιναν γνωστά σε ευρύ κύκλο απλών και επίσημων προσώπων της εποχής του. Πολλοί απ’ αυτούς του απηύθυναν ερωτήματα και ζητούσαν απαντήσεις πάνω σε ποικίλα θέματα. Και ο όσιος Ισίδωρος ανταποκρινόταν με προθυμία. Καρπός αυτής της εν Χριστώ διακονίας του είναι οι πάνω από 3.000 επιστολές του, από τις οποίες σώθηκαν οι 2.012! Αλλά ο Νικηφόρος Κάλλιστος υποστηρίζει ότι ξεπερνούσαν τις 10.000. Παραλήπτες; Ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Θεοδόσιος Β΄, ανώτατοι άρχοντες, επίσκοποι, ιερείς, μοναχοί, φιλόσοφοι, γιατροί κ.λπ. Το περιεχόμενό τους ήταν εκκλησιαστικό ή συμβουλευτικό, πρακτικό ή θεωρητικό. Κεντρική του ιδέα το “αρετής ουδέν ίσον” (τίποτε δεν έχει την ίδια αξία με την αρετή) και “το μεν της ειρήνης όνομα πανταχού, το δε πράγμα ουδαμού” (το μεν όνομα της ειρήνης ακούγεται παντού, η ίδια όμως δεν υπάρχει πουθενά).
Ενδεικτικά αναφέρουμε κάποιες από τις ηθικές αρχές που υποστηρίζει σε επιστολές του: Προβάλλει την αξία της αληθινής φιλίας και της ισότητας μεταξύ των ανθρώπων. Θεωρεί ότι ο θεσμός του τίμιου γάμου είναι απαραίτητος και θεοϊδρυτος, αλλά ο παρθενικός βίος είναι ανώτερος. Η ιεροσύνη προϋποθέτει επίγνωση, ευθύνη, κόπους και θυσίες και όχι άνεση και εξουσία. Ο ιερωμένος πρέπει να είναι ενάρετος, αφιλάργυρος, ταπεινός και να δρα ως διάκονος Χριστού.
Αποδοκιμάζει τη συνήθεια μερικών χριστιανών να κατακρίνουν τους άλλους, κινούμενοι από μνησικακία, φόβο, δειλία ή ζήλια. Καταδικάζει την τάση κάποιων εργοδοτών να αδικούν τους εργαζομένους με το να μη καταβάλλουν την αμοιβή τους. Ακόμη και για τη στάση που οφείλουν να τηρούν οι χριστιανοί σε καιρό πολέμου έχει δώσει απάντηση ο όσιος Ισίδωρος.
Εκτός όμως από τα πρακτικά αυτά θέματα ο άγιος ανέπτυξε στις επιστολές του και θέματα θεολογικά και δογματικά, για να υπερασπιστεί την ορθόδοξη Πίστη, την οποία απειλούσαν στην εποχή του διάφοροι αιρεσιάρχες, οι Ιουδαίοι και οι ειδωλολάτρες.
Από τις επιστολές του, που διακρίνονται και για τη λογοτεχνική τους μορφή, αποδεικνύεται η πολυμάθειά του. Ο καθηγητής μάλιστα της Πατρολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Δημ, Μπαλάνος είχε γράψει, ότι επειδή “το ύφος του ήταν σύντομο, σαφές και απλό και είχε χάρη, δίκαια αποκλήθηκε από τον πατριάρχη Μέγα Φώτιο, ¨της ημετέρας αυλής μούσᨔ.
Γι’ αυτό η Εκκλησία μας του ψάλλει και το
Απολυτίκιον. Ήχος δ΄.
Σοφία κοσμούμενος, παντοδαπεί ευκλεώς, τοις λόγοις εκόσμησας, την Εκκλησίαν Χριστού, Ισίδωρε όσιε. Συ γαρ δι’ εγκρατείας, σεαυτόν εκκαθάρας, πράξει και θεωρία διαλάμπεις εν κόσμω. Δι’ ων μυσταγωγούμεθα, Πάτερ τα κρείττονα.
Ευάγγελος Π. Λέκκος
θεολόγος, νομικός
コメント